E π A π Δ π Δ ª π NÔÌÔıÂÛ Î È AÛÊ ÏÂÈ T ÓÈÎÒÓ ŒÚÁˆÓ TfiÌÔ B' K ÏÏÈfiappleË ÓË Iˆ ÓÓË Ô ÊÏ AÛÊ ÏÂÈ EÎÙ ÏÂÛË ŒÚÁˆÓ
Aσφάλεια Eκτέλεσης Έργων Σημείωση Το ΕΑΠ είναι υπεύθυνο για την επιμέλεια έκδοσης και την ανάπτυξη των κειμένων σύμφωνα με τη Μεθοδολογία της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Για την επιστημονική αρτιότητα και πληρότητα των συγγραμμάτων την αποκλειστική ευθύνη φέρουν οι συγγραφείς, κριτικοί αναγνώστες και ακαδημαϊκοί υπεύθυνοι που ανέλαβαν το έργο αυτό.
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας Πρόγραμμα Σπουδών ΔIAXEIPIΣH TEXNIKΩN EPΓΩN Θεματική Ενότητα NOMOΘEΣIA KAI AΣΦAΛEIA TEXNIKΩN EPΓΩN Τόμος B' Aσφάλεια Eκτέλεσης Έργων KAΛΛIOΠH ΣAΪNH Ph.D. Mηχανολόγος Aεροναυπηγός Mηχανικός Member of American Institute of Aeronautics & Astronautics Aξιωματικός Πυροσβεστικού IΩANNHΣ ΣOYΦΛHΣ Προϊστάμενος Σύμβουλος KPMG Peat Marwick Kyriacon A.E. KΩNΣTANTINOΣ ΣOYΦΛHΣ Project Manager WS ATKINS INT'L LTD ΠATPA 2004
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας Πρόγραμμα Σπουδών ΔIAXEIPIΣH TEXNIKΩN EPΓΩN Θεματική Ενότητα NOMOΘEΣIA KAI AΣΦAΛEIA TEXNIKΩN EPΓΩN Τόμος B' AΣΦAΛEIA EKTEΛEΣHΣ EPΓΩN Συγγραφή ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΣΑΪΝΗ Ph.D. Mηχανολόγος Aεροναυπηγός Mηχανικός Member of American Institute of Aeronautics & Astronautics Aξιωματικός Πυροσβεστικού Σώματος ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΟΥΦΛΗΣ Προϊστάμενος Σύμβουλος KPMG, Peat Marwick Kyriacon A.E. KΩNΣTANTINOΣ ΣΟΥΦΛΗΣ Project Manager, WS ATKINS INT'L LTD Κριτική Ανάγνωση EYΘYMIOΣ MAΣTPOΓIANNHΣ Kαθηγητής Tμήματος Πολιτικών Mηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος για την επιστημονική επιμέλεια του τόμου EYΘYMIOΣ MAΣTPOΓIANNHΣ Kαθηγητής Tμήματος Πολιτικών Mηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών Επιμέλεια στη μέθοδο της εκπαίδευσης από απόσταση KΩNΣTANTINOΣ ANTΩNOΠOYΛOΣ Γλωσσική Επιμέλεια XPYΣOYΛA ΨAPPOY Τεχνική Επιμέλεια EΣΠI EKΔOTIKH E.Π.E. Καλλιτεχνική Επιμέλεια, Σελιδοποίηση TYPORAMA Συντονισμός ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού και γενική επιμέλεια των εκδόσεων ΟΜΑΔΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΕΑΠ / 1997 2004 ISBN: 960 538 233 4 Kωδικός Έκδοσης: ΔXT 60/2 Copyright 2004 για την Ελλάδα και όλο τον κόσμο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Οδός Παπαφλέσσα & Υψηλάντη, 26222 Πάτρα Τηλ: 2610 314094, 314206 Φαξ: 2610 317244 Σύμφωνα με το Ν. 2121/1993, απαγορεύεται η συνολική ή αποσπασματική αναδημοσίευση του βιβλίου αυτού ή η αναπαραγωγή του με οποιοδήποτε μέσο χωρίς την άδεια του εκδότη.
ÂÚÈ fiìâó K º π 1 B ÛÈÎÔ OÚÈÛÌÔ ÛÙËÓ AÛÊ ÏÂÈ EÚÁÔÙ Í ˆÓ & ŒÚÁˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 11 1.1 Kίνδυνος και επικινδυνότητα... 13 1.2 Eκτίμηση κινδύνου κατά της ανθρώπινης ζωής... 15 1.3 Παράγοντες ατυχημάτων στα εργοτάξια και στα έργα... 17 1.4 Πρόληψη ατυχημάτων... 19 Σύνοψη... 22 Bιβλιογραφία... 23 K º π 2 K Ó ÓÔÈ, M ÙÚ ÚfiÏË Ë Î È AÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÚÎ ÁÈÒÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 25 2.1 Kίνδυνος και επικινδυνότητα Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 27 2.1.1 Kαύση, φωτιά, πυρκαγιά... 29 2.1.2 Aιτίες, πηγές και αξιολόγηση πυρκαγιών... 33 2.1.3 Eίδη και κατηγορίες πυρκαγιών... 34 2.1.4 Kατασβεστικά υλικά και μέσα: Xρήση και εφαρμογές... 36 2.2 Πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών Σκοπός, Προσδοκώμενα αποτελέσματα, Έννοιες κλειδιά... 45 2.2.1 Πρακτικές πυρασφάλειας σε παραγωγικούς χώρους... 46 2.2.2 Hλεκτρικά συστήματα: Πυρκαγιές και ατυχήματα... 49
6 A º π E Δ ƒ ø 2.2.3 Kαυστήρες... 51 2.2.4 Mηχανές εσωτερικής καύσης... 52 2.2.5 Συστήματα μεταφοράς θερμότητας... 53 2.2.6 Συστήματα ψύξης... 54 2.2.7 Mεταλλουργικές εργασίες... 55 2.2.8 Πρόληψη αντιμετώπιση πυρκαγιών σε εργοτάξια: Nομοθετικό πλαίσιο και ενέργειες... 56 2.2.9 Πυροπροστασία σε υπόγεια έργα... 58 Σύνοψη... 61 Bιβλιογραφία... 65 K º π 3 K Ó ÓÔÈ, M ÙÚ ÚfiÏË Ë Î È AÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÚÎ ÁÈÒÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 67 3.1 Eισαγωγή στη θεωρία της έκρηξης... 69 3.2 Aέρια: κατηγορίες, αποθήκευση, επικινδυνότητα και μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης... 71 3.3 Yγρά: αποθήκευση, επικινδυνότητα, μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης... 76 3.4 Mέτρα προστασίας κατά τη χρήση εκρηκτικών σε εργοτάξια... 79 Σύνοψη... 83 Bιβλιογραφία... 88 K º π 4 È Â ÚÈÛË AÙ ËÌ ÙˆÓ EappleÈÎ Ó ÓˆÓ O ÛÈÒÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 89 4.1 Bασικοί ορισμοί... 91
EPIEXOMENA 7 4.2 Σχεδιασμός και διαχείριση ατυχήματος (έκτακτης ανάγκης) με επικίνδυνες ουσίες... 92 Σύνοψη... 97 K º π 5 K Ó ÓÔÈ Î È M ÙÚ ÚÔÛÙ Û applefi AÎÙÈÓÔ ÔÏ Â Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 101 5.1 Bασικά στοιχεία περί ακτινοβολιών... 103 5.2 Kίνδυνοι και επιπτώσεις από την ακτινοβολία... 107 5.3 Mέτρα προστασίας από την ακτινοβολία... 109 5.3.1 Iοντίζουσες ακτινοβολίες... 109 5.3.2 Mη ιοντίζουσες ακτινοβολίες... 112 5.3.3 Nομοθεσίες για την ασφάλεια των εργαζομένων ενάντια στις ακτινοβολίες... 114 Σύνοψη... 117 Bιβλιογραφία... 118 K º π 6 K Ó ÓÔÈ Î È M ÙÚ ÚÔÛÙ Û applefi fiú Ô Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 119 6.1 Bασικά στοιχεία ακουστικής... 121 6.2 Kίνδυνοι και επιπτώσεις από θορύβους... 129 6.3 Mέτρα προστασίας από θορύβους... 131 Σύνοψη... 134 Bιβλιογραφία... 135 Προτεινόμενη βιβλιογραφία... 135 Γλωσσάρι όρων... 137
8 A º π E Δ ƒ ø Συντμήσεις όρων... 138 K º π 7 K Ó ÓÔÈ Î È M ÙÚ ÚÔÛÙ Û applefi ÔÓ ÛÂÈ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 139 7.1 Tεχνικά στοιχεία των δονήσεων... 141 7.2 Kίνδυνοι και επιπτώσεις από δονήσεις... 144 7.3 Mέτρα προστασίας από δονήσεις... 147 Σύνοψη... 149 Bιβλιογραφία... 150 Προτεινόμενη βιβλιογραφία... 150 Γλωσσάρι όρων... 151 K º π 8 K Ó ÓÔÈ Î È M ÙÚ EÏ Á Ô ÙÒÓ ÛÙ EÚÁÔÙ ÍÈ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 153 8.1 Eργοτάξια κατασκευής τεχνικών έργων... 156 8.2 Eργασιακοί κίνδυνοι και συνέπειες αυτών... 156 8.3 Iδιαίτερα χαρακτηριστικά της εργασίας στα εργοτάξια... 159 8.4 Nομοθετικό πλαίσιο για την υγιεινή και την ασφάλεια της εργασίας σε εργοτάξια... 161 8.5 Πηγές κινδύνων από την εκτέλεση εργασιών σε εργοτάξια... 162 8.6 Συστηματική αξιολόγηση των εργασιακών κινδύνων σε εργοτάξια... 164 8.7 Mέτρα ελέγχου εργασιακών κινδύνων σε εργοτάξια... 166 Σύνοψη... 168 Παράρτημα... 169
EPIEXOMENA 9 Bιβλιογραφία... 174 Προτεινόμενη βιβλιογραφία... 177 Συντμήσεις όρων... 176 K º π 9 È Â ÚÈÛË K Ù ÛÙ ÛÂˆÓ ŒÎÙ ÎÙË AÓ ÁÎË Û EÚÁÔÙ ÍÈ Î È Û ŒÚÁ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 179 9.1 Kαταστάσεις Έκτακτης Aνάγκης... 182 9.2 Στόχοι διαχείρισης KEA... 186 9.3 Aνάπτυξη συστήματος διαχείρισης KEA... 187 9.4 Πρόβλεψη, πρόληψη και αντιμετώπιση KEA... 189 9.5 Σχέδιο Aσφάλειας και Πρόληψης KEA... 193 9.6 Σχέδιο Aντιμετώπισης KEA... 196 9.7 Σχέδιο Eκκένωσης Eργοταξίου ή Έργου κάτω από συνθήκες KEA... 199 Σύνοψη... 200 Bιβλιογραφία... 201 Προτεινόμενη βιβλιογραφία... 202 K º π 10 EÚÁ ÛÈ Î AÙ Ì Ù ÛÙËÓ EÏÏ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 203 10.1 Tο θεσμικό επίπεδο της πρόληψης εργασιακών ατυχημάτων στην Eλλάδα... 205 10.1.1 Σύντομη ιστορική αναδρομή... 205 10.1.2 Bασικό θεσμικό πλαίσιο ασφάλειας και υγιεινής της εργασίας... 206 10.1.3 Bασικό νομοθετικό πλαίσιο ασφάλειας και υγιεινής της εργασίας... 207 10.2 Yποχρεώσεις αναφοράς ατυχημάτων στις Aρχές... 210
10 A º π E Δ ƒ ø 10.3 Aναφορές εργασιακών ατυχημάτων στην Eλλάδα... 214 10.4 Kοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις των εργασιακών ατυχημάτων στην Eλλάδα... 216 Σύνοψη... 218 Bιβλιογραφία... 219 Aπαντήσεις Aσκήσεων Aυτοαξιολόγησης... 221 Aπαντήσεις Δραστηριοτήτων... 239